Over het plan - Ruimte voor Water

De Dender

Vroeger was de Dender een kronkelende, rustig kabbelende rivier die in de winter de omliggende velden onder water zette. Doorheen de eeuwen zijn mensen dichter bij de rivier gaan wonen en werken en werd ze omgevormd tot een kanaal. Samen met de bouw van stuwen en sluizen zorgde dat ervoor dat scheepvaart mogelijk werd en de economie opbloeide in de streek.

Wanneer de rivier op bepaalde momenten veel water te slikken krijgt, bijvoorbeeld bij langdurige intense regenval, richt het overstromende water op bepaalde plekken schade aan. Gebouwen, straten, pleinen én mensen komen in de problemen.

Waarom overstroomt de rivier?

Vandaag overstroomt de Dender simpelweg omdat de rivier de hoeveelheid water die er in terechtkomt niet kan slikken. Maar hoe komt het dat er zoveel water naar de Dender afstroomt?

Enerzijds is er de klimaatverandering. We krijgen te kampen met steeds intensere regenbuien en langere periodes van droogte. Bij die intense regenbuien stroomt veel regenwater uit de hele vallei af naar de Dender, die dat water zo snel mogelijk richting de Schelde afvoert. Soms is die hoeveelheid water gewoon te groot en zorgt ze voor overstromingen.
Door verharding zoals bebouwing, straten en betonoppervlakten sijpelt niet al het regenwater in de bodem, maar stroomt het snel naar het laagste punt in de buurt: de Dender. Ook een droge bodem zorgt voor sneller afstromend water: het water sijpelt door droogte niet meer voldoende in de grond. Hierdoor zit de Dender sneller aan zijn maximumcapaciteit en kan ze al dat water niet snel genoeg afvoeren naar de Schelde.

Het Strategisch Plan zoekt naar oplossingen

Overstromingen zullen blijven voorkomen, ze zijn een natuurlijk fenomeen. En ook droge periodes zullen blijven terugkomen. De overheid neemt als beheerder van de rivieren en waterlopen verschillende maatregelen om overlast door overstromend water te voorkomen én de effecten van droge periodes te verminderen. Maar ook de oorzaken moeten aangepakt worden. Daarom moeten we samenwerken.

Het doel van het Strategisch Plan? Zoeken naar oplossingen voor de overstromings- en droogteproblematiek die meteen ook troeven bieden voor de vallei van de Dender. Denk aan kansen op het vlak van wonen, economie, natuur, landbouw en recreatie.

Samenwerking

Die oplossingen uitwerken, dat doen we samen. De opmaak van het Strategisch Plan wordt getrokken door De Vlaamse Waterweg nv, Departement Omgeving en Provincie Oost-Vlaanderen vanuit hun verantwoordelijkheid voor het waterbeheer en het ruimtelijk beleid in de Dendervallei. Een nauwe samenwerking met verschillende andere actoren (zoals de steden en gemeenten langs de Dender, verschillende Vlaamse en provinciale overheden, natuurorganisaties, de landbouwsector en toeristische organisaties etc.) versterkt het Strategisch Plan. De lokale kennis van deze actoren helpt om probleemzones in kaart te brengen, kansen te zien en concrete, toepasbare oplossingen uit te werken.

Wateroverlast aanpakken op 3 niveaus

Oplossingen bedenken voor wateroverlast (en waterschaarste) kan je niet in één twee drie. Een goede samenwerking tussen verschillende actoren is nodig om naar een veerkrachtige Dendervallei toe te werken. We werken volgens de principes van meerlaagse waterveiligheid.

Waarbinnen kadert het plan?

Stroomgebiedbeheerplan voor de Schelde

In heel Europa worden stroomgebiedbeheerplannen opgemaakt. Dat gebeurt volgens de  Europese Kaderrichtlijn Water  en de  Overstromingsrichtlijn. Het  stroomgebiedbeheerplan  Schelde bevat maatregelen om een goede watertoestand te bekomen en negatieve gevolgen door overstromingen te verminderen voor de Schelde en zijn zijrivieren. Elke 6 jaar wordt het plan vernieuwd. De Dender mondt uit in de Schelde. Het Strategisch Plan voor de Dendervallei zal dus deel uitmaken van het stroomgebiedbeheerplan Schelde 2022-2027. 

Territoriaal Ontwikkelingsprogramma Dender

T.OP Dender is een ruimtelijk programma waarmee de Vlaamse overheid en de Provincie Oost-Vlaanderen de bestaande samenwerking in de Dendervallei voortzetten. Zo werken ze op een meer structurele en realisatiegerichte manier samen met de partners en belanghebbenden rond een beperkt aantal grote verbindende uitdagingen. Denk aan de ruimtelijke ontwikkeling van de Dendervallei, het verhogen van de (leef)omgevingskwaliteit, het bufferen van het effect van klimaatverandering en het stimuleren van de economische groei in de regio.

Interactie met andere projecten

Ook inzichten uit andere projecten in de Dendervallei worden meegenomen in het Strategisch Plan. Voorbeelden van dergelijke projecten zijn  FRAMES, BRV Proeftuin Dendervallei,  Strategisch Project Denderland  en  Star2Cs.  Daarnaast worden er lokaal al heel wat initiatieven uitgewerkt. Gemeenten maken hemelwaterplannen op, buurtcomités werken een crisisplan uit, etc. Ook de Vlaamse Overheid werkt aan de ‘Blue Deal’, die waterschaarste in de toekomst structureel moet aanpakken. Een (niet-limitatief) overzicht van de belangrijkste projecten vind je hier.